Зарим
эцэг эх хүүхдийнх нь ой тогтоолт төдийлөн сайн биш байна гэдгийг мэддэг
боловч хэрхэн туслах аргаа олдоггүй. Иймд бид хүүхдийн урт
хугацааны ой санамжийг зөв, цэгцтэй хөгжүүлэх зарим аргаас танилцуулж
байна. Эдгээр энгийн арга нь хүүхдийн тань ой тогтоолтыг
сайжруулахаас гадна хүүхэд өөрийн хийж буй үйлээ хянаж сурах чадварт
давхар сургадаг байна. Эдгээр аргыг багш нар ч мөн ашиглах боломжтой.Анхаарлаа төвлөрүүлэхэд нь туслах
Анхаарал нь ой тогтоолт сайтай байхад онцгой ач холбогдолтой. Ямар нэг зүйлд анхаарлаа маш сайн төвлөрүүлж чадвал бидний тархинд тухайн мэдээлэл илүү тодорхой сууж өгдөг байна. Анхаарал төвлөрөөгүй үед ямар нэг зүйлийг тогтоох боломжгүй болдог.
Аль болох олон мэдрэхүй ажиллах тутам аливаа зүйлийн тогтоолт сайн байх бөгөөд энэ үед бүр жижиг зүйлсийг ч анзаарч тогтоож авах нь бий. Иймд хүүхэд аль нэг зүйл эсвэл гэрийн даалгавраа хийхэд анхаарлаа төвлөрүүлж сурахад дараах аргыг хэрэглэж болох юм. Гарын 2 алгаа халтал нь үрэх, дараа нь 2 хацраа халуун гараараа хурдан хурдан үрэх. Энэ дасгалыг 2-3 удаа хийсний дараа цусны эргэлт сайжран анхаарал төвлөрөхөд тус болно. Мөн гэрийн даалгавар хийхээс нь өмнө гадаа цэвэр агаарт тоглуулбал зүгээр.
Ажигч болоход нь туслах
Өөртөө ажигч зан чанарыг суулгах нь ой тогтоолтыг сайжруулахад багагүй дэмтэй. Ажигч болгохыг хүсвэл дараах энгийн дасгалыг хийж болох юм. Тухайлбал, нүдэнд тэр бүр өртөөд байдаггүй эд зүйлс (ном, аяга, үзэгний сав, баллуур гэх мэт)-ийг урдаа тавиад хэсэг хугацаанд тайван ажиглана. Дараа нь нүдээ аниад тухайн эд зүйлсийн онцлогуудаас санахыг хичээнэ. Ингээд хүүхдээсээ аль нэг зүйлийн хэмжээ, өнгө, хэлбэр, жижиг чимэглэлээс нь асууж хэлүүлнэ. Дараа нь нүдээ нээж дахин нэг сайтар ажиглаад юуг нь хэлэлгүй орхисноо тодруулна. Энэ дасгалыг эд зүйлсийн юуг ч орхилгүй нэрлэх хүртэл давтана.
Тархийг тайван байлгах
Стресс
нь тархинд гаднаас мэдээлэл очиход саад учруулдаг. Учир нь гаднаас
мэдээлэл аваад урт хугацааны ой санамжид очих үед стресстэй тархи хэт
хөөрөлд автах эсвэл аливааг хүлээж авах боломжгүй байдалд орсон байдаг.
Үүнийг батлахдаа др.Жүди Виллис (Dr.Judy Willis) хүүхдийнхээ ой
тогтоох чадварт туршилт хийсэн байна. Туршилтынхаа үр дүнг “Дуу дуулах,
тоглоом тоглох, бөмбөг юм уу бөмбөлөг дээш хөөргөх эсвэл богино
хугацаанд шог зураг зурж танилцуулах гэх мэт аль болох хөгжилтэй
байдлаар хичээлийг эхлүүлэхэд хүүхэд тайвширч, мэдээлэл хүлээж авахад
бэлэн болдог” (1) гэж дурджээ. Хүүхдийн сонирхлыг татах
Анхаарлыг нь татаж, сонирхлыг нь төрүүлж байгаа зүйлд л хүүхэд дуртай байдаг. Мартагдашгүй, дурсамжтай үйл явдлууд хүүхдийн урт хугацааны ой тогтоолтыг хөгжүүлдэг. Зарим хичээлийг давтах эсвэл хүүхэдтэйгээ үлгэр, өгүүлэл ярилцахдаа дараах хэсэг нь яаж өрнөх бол, чи юу гэж бодож байна вэ гэх мэтээр асууж болно. Энэ нь таны хүүхэд аливаа зүйлийн учрыг олохыг хүсдэг болоход тусална. Ийм үед хүүхэд илүү зүйлийг мэдэх эрмэлзлэлээр дүүрэн байдаг.
Өнгөөр наадах
Тархины
тунгаан бодох үйл ажиллагаа нь байгалиас заяагдсан байдаг бөгөөд
мэдээллийн маш өчүүхэн зүйлийг ч анхаарч үздэг. Мөн ямар нэг өнгөт
мэдээлэл, тоон үзүүлэлт тархи руу маш хурдан очдог. Бага насны хүүхдэд
өнгө ашиглаж аливааг заах нь тэдний ой тогтоолыг сайжруулах сайн
талтай. Жишээ нь: шар, цэнхэр 2 өнгөнөөс ногоон өнгийг гаргаж үзүүлэх. Сэргээн сануулах
Тархи нь мэдээллийг богино хугацааны ойндоо 30 секундээс багагүй хугацаанд байлгадаг бөгөөд энэхүү мэдээлэл нь аль хэдийнэ тархин дахь мэдээллийн санд хадгалагдсан байдаг. Тиймээс хүүхдийн ойг сайжруулах нэг арга бол урьд нь үзэж харсан, сонсож дуулсан зүйлсийг нь дахин давтан сануулж, асууж ярилцах байх нь чухал юм.
Ямар нэг схем, загвар ашиглах
Хүүхэд схем, загвар ашиглаж, шинэ мэдээллийг тогтооход, түүний тогтоох чадвар 2-3 дахин нэмэгддэг байна. Иймд хүүхдээр хүснэгт, схем дээр харьцуулалт хийлгэх, ижил болон ялгаатайг дүрсийг олуулах төрлийн тоглоом тоглуулахад тустай байдаг.
Зөв хооллох
Ой
тогтоолт сайтай байхад бас зөв хооллолт нөлөө үзүүлдэг. Тархины эд
эсүүдийн тогтоох чадварыг сайжруулахад ханаагүй тосны хүчил зайлшгүй
шаардлагатай. Ханаагүй тосны хүчил нь тархины цусан хангамжийг
сайжруулахын зэрэгцээ, тархины эд эсэд илүү тэжээл болдог. Ханаагүй
тосны хүчил нь ургамлын тос, шош, олив, наранцэцгийн тос, самрын үрэнд
баялаг агуулагддаг. Мөн хүрэн манжин, лууван, будаа, загасанд их байдаг.
Түүнчлэн нүүрс ус, төмөр, магни, цинк зэрэг микро элементүүд, А, В, Е
аминдэмүүд ч тархины үйл ажиллагаанд чухал үүрэгтэй. Р.Баяр
